De aanval op Thierry Baudet van maandag, in een café in Groningen, was de tweede waarmee de FVD-leider in korte tijd te maken kreeg. „Het is niet een incident, het past in een patroon”, zo zei hij dinsdag in de Tweede Kamer.
En hij hoefde dit keer niet lang na te denken over waar hij de schuldige moest zoeken. Voor de deur van het café, zei Baudet, had hij antifascistische demonstranten gezien. „Ik zou niet weten uit welke andere hoek dit zou komen dan extreem-links.” Tijdens dat persmoment was een deel van zijn verwondingen te zien: een wond boven zijn linkeroog. Een tweede klap was op zijn achterhoofd terechtgekomen. Volgens de artsen had hij nog geluk gehad, zei Baudet: was hij net ergens anders geraakt, dan had het veel slechter kunnen aflopen.
Een woordvoerder van Antifascistische Actie Noord liet dinsdag weten dat de verdachte die door de politie is aangehouden, een minderjarige jongeman, inderdaad tot de beweging behoort. „Wij verstoren en blokkeren bijeenkomsten in onze strijd tegen fascisme en rechts-extremisme. Deze jongen heeft gehandeld vanuit zijn overtuiging”, aldus de woordvoerder in het AD.
Extra beveiliging
Juist na het vorige incident, in Gent, riep FVD op de eigen beveiliging te versterken. „Laten we leren uit het verleden”, schreef het partijbestuur aan de leden, nadat Baudet daar bij een lezing door een Oekraïense man met een paraplu was geslagen. „Afgelopen donderdagavond is Thierry aangevallen. Tot onze ontzetting stond de politie erbij en keek ernaar zonder iets te doen.” Dat schrijven was bedoeld om geld in te zamelen voor extra beveiliging voor de politiek leider.
De crowdfunding leverde de FVD ongeveer een ton op. Dat geld, zei Baudet dinsdag, „is alweer bijna op”.
De verwijzing naar lessen uit „het verleden” door het FVD-bestuur geeft aan hoe zwaar de schaduw is die over dit type incidenten ligt sinds de gewelddadige dood van Pim Fortuyn in mei 2002. Dat geldt eens te meer daar Baudet als een van de politieke erfgenamen van de vermoorde politicus wordt beschouwd. „Thierry maakt het werk van Pim af”, zei Hans Smolders, Fortuyns chauffeur, en later FVD-Kamerlid in 2019 (al brak hij drie jaar later met de partij). „Ze zijn allebei uitzonderlijke mensen, intellectuele hoogvliegers waar we zuinig op moeten zijn.”
Lees ook
De (on)zichtbare bedreiging tegen politici
‘Pim Fortuyn is dood’
Ook in Groningen dook de naam van de vermoorde politicus op. Een van de jongeren die eerst buiten bij het café en later bij het politiebureau stonden, had ‘Pim Fortuyn is dood’ op zijn jas geschilderd. De tekst was koren op de molen van de aanhangers van Baudet. Die beklagen zich al langer over de demonisering die beide politici ten deel viel – en valt, ook binnen de ‘mainstreammedia’.
Zo werd bij het RTL programma Beau mei 2022 openlijk gefantaseerd over geweld tegen de FVD-leider: „Heb jij weleens zin om die Thierry Baudet een poffert op zijn neus te geven?” vroeg voetbalanalist en televisiepresentator Hans Kraay jr. aan toenmalig Denk-fractievoorzitter Farid Azarkan, die afwijzend op de vraag van Kraay reageerde. Ook werd maandagavond herinnerd aan een filmpje van tv-programma Dit was het nieuws van twee weken geleden. Daarin bagatelliseerde cabaretier Jan Jaap van der Wal de klap met de paraplu in Gent („Zat een geluidseffect onder”).
De aanhangers van Baudet zijn niet de enigen die zich zorgen maken over de veiligheidssituatie van hun voorman. „Dit soort incidenten is bloedlink en kan gemakkelijk verergeren in de richting van wat er in 2002 gebeurde”, zegt Berrie Hanselman. Hij was veertig jaar analist bij de BVD en AIVD, gespecialiseerd in extremistische stromingen aan de linker- en rechterzijde. In die functie volgde hij onder meer Antifa, de dierenactivisten en de Internationaal Socialisten. Momenteel werkt Hanselman aan een proefschrift over extreem-links.
Hij wijst erop dat destijds een reeks bedreigingen en incidenten aan de moord op Fortuyn voorafging. „Bij Baudet was dat de afgelopen jaren niet anders.” Eerder al, in 2017, werd het FVD-partijkantoor in Amsterdam met verf besmeurd en vieze substantie door de brievenbus gedrukt. Hiervoor tekende het zogeheten Radicaal Anarchistisch Feministisch Front, een tot dan toe onbekende groep. Tijdens een antiracismedemonstratie in 2019 in Nijmegen riep een demonstrant: „Als je Thierry dood wilt schieten, zeg dan paf”. Ze kreeg een werkstraf van honderd uur. Een docent van de Utrechtse Universiteit, schreef in dezelfde tijd op Facebook: „Volkert, waar ben je?”, een verwijzing naar de moordenaar van Pim Fortuyn. De docent kreeg voorwaardelijk strafontslag van de universiteit, het Openbaar Minnisterie zag geen reden voor strafvervolging.
Lacherigheid
Net als de aanhangers van Baudet, ergert oud-AIVD’er Hanselman zich aan de lacherigheid van BN’ers en anderen over de incidenten en bedreigingen aan het adres van Baudet. „Die houding werkt laksheid in de hand”, zegt hij, om Baudets veiligheidssituatie daadwerkelijk te verbeteren. Nu moet Forum de persoonsbeveiliging voor een belangrijk deel zelf financieren, getuige de crowdfundingsactie van eind oktober. „Ik heb daarover al vaker mijn beklag gedaan”, zei Baudet dinsdagmiddag zelf. De politicus wil meer overheidsmiddelen laten vrijmaken voor particuliere bewakers. Overigens draagt de Dienst Bewaken en Beveiligen van de NCTV ook bij aan de beveiliging van Baudet – al is niet duidelijk hoe precies.
Oud-AIVD’er Hanselman zegt te hopen dat de diensten de situatie serieus nemen en „nog eens goed kijken naar hun informatiepositie binnen extreem-links”. Ook Baudet zei dinsdagmiddag: „Ik zou de diensten willen vragen: hebben jullie deze dreiging wel genoeg in het vizier? Wordt dit nou aangepakt?”
Naast alle overeenkomsten tussen Fortuyn en Baudet, ziet oud-AIVD’er Hanselman ook belangrijke verschillen. Zo lijkt het bij de twee laatste geweldsincidenten in Gent en Groningen om tamelijk amateuristische gevallen te gaan, zeker vergeleken bij de fanatieke milieuactivist en schutter Volkert van der Graaf. Overigens was dat niet de eerste aanval op Fortuyn: tijdens diens campagne kreeg hij drie taarten in zijn gezicht gegooid.
En verder: de FVD-leider komt nu lang niet zo dicht in de buurt van het Torentje als Fortuyn destijds. Baudet scoorde voor het Gronings incident vier zetels in de peilingen, de partij van Fortuyn maakte destijds serieus kans om de grootste van Nederland te worden. „Dat maakt toch belangrijk verschil voor de manier waarop een politicus door extremistisch links als een bedreiging wordt gezien”, zegt Hanselman.
Huis van PVV’er beklad
Juist gezien die nabijheid van de macht, valt het Hanselman op dat het aantal extremistisch-linkse acties tegen Geert Wilders beperkt blijft. De zwaarbewaakte PVV-voorman is – getuige diverse peilingen – in een race verwikkeld om de grootste partij van Nederland te worden. Ook maakt de PVV voor het eerst sinds jaren kans om bij coalitiebesprekingen betrokken te worden als een van de winnaars van de verkiezingen. „De PVV wordt tot nu toe redelijk met rust gelaten”, zegt Hanselman, „iets dat ik eigenlijk niet had verwacht – al schrikt de intensieve beveiliging van Wilders natuurlijk wel af.”
Uitzondering daarop was het bekladden van de woning van een Statenlid voor de PVV in Boelenslaan, Zuid-Oost Friesland, begin november. Op het witgeschilderde huis van Harrie Graansma stond in rode verf: ‘PVV weg ermee’ en ‘Stap op’. Een „sneue zaak”, zei Statenlid Harrie Graansma tegen Omrop Fryslân. „Het is de derde keer al. Maar we maken er geen drama van. De pot witte verf staat nog klaar.”
Hoewel een campagneavond in Zwolle, op de avond direct na de aanval in Groningen, werd afgezegd, voelt Baudet verder niets voor het stopzetten van de campagne. Hij wil op verkiezingsdag alsnog met een bus op reis door het land. We moeten doorgaan met onze campagne, zei hij dinsdag in de Kamer, „om te laten zien dat we niet buigen”.
